İffet Halim Oruz, Türk kadının haklarını savunan, kadınlar için mücadele eden çok özel bir kişiliktir. Kendisi neden bugün gündem oldu derseniz. Doğum günü tam bilinmese de 1904 yılı Mart ayında dünyaya gelmiş. Biz de kendisini daha yakından tanımak ve tanıtmak istedik. İffet Halim’i biraz araştırdık.
1904 yılında İstanbul’da doğan İffet Halim Oruz, Türk edebiyatına ve kadın hakları mücadelesine önemli katkılar yapmış bir şair, yazar ve gazetecidir.
Babası memur olan Şair Hilmi Efendi’nin oğlu, maliye mümeyyizi Nizamettin Bey, annesi Moralı Rifat Efendi’nin kızı Saide Hanım‘dır. Oruz aynı zamanda ünlü şair Faruk Nafiz Çamlıbel’in kuzenidir.
İffet Halim Oruz, Erenköy Kız Numune Mektebi’nde okudu. Hastalığından dolayı okulu yarım kaldı. Özel hocalardan Fransızca ve Arapça dersleri aldı.
14 yaşından itibaren şiir yazmaya başladı ve ilk şiirleri çeşitli dergilerde yayımlandı.
1924 yılında Albay Halim (Oruz) Bey’le evlendi. Evlendikten sonra eğitim yarım kalan eğitim hayatına devam etti. 1936 yılında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’ne girdi, 1940 yılında mezun oldu.
1927’de Diyarbakır’da Halk Sesi gazetesinde yazmaya başladı.
Kadın Hakları Mücadelesi verdi
İffet Halim, dönemin koşullarında yükseköğrenimini tamamlayan ilk kadınlardan biri olmuş ve çalışma hayatının içinde aktif olarak yer almıştır. Bu süre zarfında kadın hareketleri içerisinde de bulunmuştur. Bu konuda annesinin kendisi üzerinde yarattığı etkiyi şu şekilde ifade etmektedir; “Ben annemin Hukuk-u Nisvan Cemiyeti’nde bulunmasından dolayı dokuz yaşından itibaren kadın hakları davasını benimsemişimdir. Ve bir ömrü bu davaya adamış bulunuyorum”.
1930’lardan itibaren Türkiye’de kadın hareketi içinde aktif rol aldı.
Kadın Gazetesi’ni çıkardı
1947 yılında Kadın Gazetesi‘ni çıkardı ve 1979 yılına kadar bu gazetenin imtiyaz sahibi ve yazı işleri müdürü olarak görev yaptı. Kadın Gazetesi, o dönemde Türkiye’de çıkan tek kadın gazetesiydi ve kadın hakları, aile içi şiddet, eğitim ve iş hayatında eşitlik gibi konularda önemli bir platform oluşturdu.
Kadın Gazetesi, İffet Halim Oruz, Hasene Ilgaz, Şuküfe Nihal, Zübeyde Mengüç, Neriman Tuna, Müjgân Ağaoğlu, Halide Nusret Zorlutuna gibi dönemin önemli aydın kadınları tarafından yayınlanarak Türk yayın hayatına kazandırılmıştır. Gazete, sosyal, hukuki ve siyasi alanlarda görülen kadın sorunlarına eğilerek kadının gündelik hayat içerisindeki varlığını etkin bir hale getirmeye çalışmıştır. Tüm bu yazarlar içerisinde en fazla ses getirenlerden biri İffet Halim Oruz olmuştur. Onun, yazıları aracılığıyla yaydığı fikirler, kendisinin önemli bir portre olmasına yol açmıştır. Oruz’un yazılarında en çok mücadele verdiği konu, cumhuriyet rejimi ile birlikte kadınlara tanınan hakların, hayatta da uygulanmasını sağlamak olmuştur. Oruz’a göre kadın haklarının gelişimi ancak kadınların sahip oldukları haklar konusundaki farkındalıklarının artmasıyla gerçekleşecektir. Yazılarındaki çabası büyük oranda bu yönde olmuştur.(Dr. Öğr Üyesi Sezen Karabulut – Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi)
Eserleri:
İffet Halim Oruz’un şiir, roman, hikâye, tiyatro eseri ve araştırma gibi birçok türde eseri bulunmaktadır. Başlıca eserleri şunlardır:
- Şiir: Füsun (1930), Tul Daireleri (1932), Kışın Bahar (1934)
- Roman: İstifçi (1946)
- Hikâye: Burla (1935)
- Tiyatro: Arkadaşlar (1938)
- Araştırma: Yeni Türkiye’de Kadın (1957), Türkiye’de Kadın Devrimi (1967)
İffet Halim Oruz, sadece eserleriyle değil, aktif katılımıyla da kadın hakları mücadelesine önemli katkılar yapmıştır.
- Türk Kadınlar Birliği‘nin kuruluşunda yer almıştır.
- Kadın Gazetesi‘ni çıkararak kadın hakları için önemli bir platform oluşturmuştur.
- Uluslararası Kadınlar Birliği kongrelerine katılmıştır.
- Kadınların seçme ve seçilme hakkı için mücadele etmiştir.
- Medeni Kanun‘da kadınlara eşit haklar tanınması için çalışmalar yapmıştır.
İffet Halim Oruz, 20 Ağustos 1993 tarihinde İstanbul’da vefat etti.
İffet Halim Oruz, Türk edebiyatına ve kadın hakları mücadelesine önemli katkılar yapmış bir öncü kadın figürüdür. Eserleri ve aktif katılımıyla kadın hakları konusunda farkındalık yaratmış ve birçok kadına ilham kaynağı olmuştur.
